Witamina K: Występowanie, niedobór i nadmiar oraz poprawne metody suplementacji
Witamina K odgrywa kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu, uczestnicząc zarówno w procesie krzepnięcia krwi, jak i regulując gospodarkę wapniową. Aby zadbać o odpowiednie spożycie tej witaminy, warto dowiedzieć się, w jakich produktach jest obecna oraz jakie mogą być objawy niedoboru.
Rola witaminy K w organizmie człowieka
Pod pojęciem witaminy K kryje się grupa organicznych związków chemicznych, uznawanych za jeden z niezbędnych składników pokarmowych. Witamina K odgrywa kluczową rolę w zachowaniu prawidłowego funkcjonowania organizmu poprzez:
- Bierze udział w procesie syntezy osoczowych czynników krzepnięcia krwi oraz białka protrombiny. W przypadku niedoboru któregoś z tych czynników, może dojść do zaburzeń krzepnięcia krwi.
- Wspomaga układ sercowo-naczyniowy, działając przeciwkrwotocznie i wzmacniając ściany naczyń krwionośnych. Zapobiega także zwapnieniom oraz pękaniu naczyń.
- Uczestniczy w utrzymaniu równowagi gospodarki wapniowej poprzez wspieranie wychwytu wapnia przez układ szkieletowy i promowanie formowania tkanki kostnej.
- Wykazuje właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe i przeciwzapalne, co przyczynia się do ogólnego zdrowia organizmu.
- Istnieją również badania sugerujące, że witamina K może spowalniać rozwój niektórych chorób nowotworowych, choć wymaga to dalszych badań i potwierdzenia.
Warto zatem zadbać o odpowiednie spożycie witaminy K, aby wesprzeć różnorodne funkcje organizmu i zachować zdrowie.
Rodzaje Witamin K
W warunkach naturalnych witamina K występuje w dwóch głównych postaciach:
- Witamina K1, znana także jako filochinon, fitomenadion lub fitonation. Przyjmuje postać żółtej cieczy i jest syntetyzowana przez rośliny. Jest ona odporna na działanie temperatury oraz rozpuszczalna w tłuszczach. Witamina K1 jest dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem i znajduje się przede wszystkim w produktach pochodzenia roślinnego.
- Witamina K2, znana także jako menachinon. Produkowana jest przez drobnoustroje, w tym te, które występują w ludzkim układzie pokarmowym, tworząc florę jelitową. Podobnie jak witamina K1, witamina K2 jest rozpuszczalna w tłuszczach. Synteza witaminy K2 przez drobnoustroje obecne w jelitach dostarcza znaczną część dziennej potrzeby organizmu tej substancji.
- Ponadto istnieje również syntetyczna pochodna witaminy K, znana jako witamina K3 lub menadion. Jest ona rozpuszczalna w wodzie i charakteryzuje się wyższą przyswajalnością niż naturalna witamina K1. Jednak z uwagi na swoje właściwości i potencjalne działania niepożądane, stosowanie witaminy K3 jest ograniczone w stosunku do innych form witaminy K.
Witamina K: Występowanie i produkty zawierające Witaminę K
Witamina K przeważnie występuje w produktach pochodzenia roślinnego. Najbogatsze źródła witaminy K obejmują warzywa o zielonym kolorze, bogate w chlorofil, takie jak brokuły, jarmuż, szpinak, brukselka, sałata rzymska, lodowa, rukola, roszponka, kapusta włoska czy szparagi. Dodatkowo, witaminę K znajdziemy w natce pietruszki, botwince, selerze naciowym, awokado, ogórkach, cukinii, bobie oraz groszku.
Możemy również zaspokoić zapotrzebowanie na witaminę K, spożywając inne warzywa i owoce, takie jak truskawki, brzoskwinie, kalafior, rzepa, ziemniaki, marchew czy karczochy. Witaminę K można również znaleźć w orzechach, daktylach, produktach zbożowych, kaszy bulgur, oleju sojowym oraz topinamburze. Chociaż niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego zawierają witaminę K, ilość tej witaminy w nich jest zazwyczaj mniejsza. Produkty te obejmują wątrobę wołową, jaja oraz mleko i jego przetwory.
Niedobór Witaminy K
Niedobór witaminy K u osób dorosłych występuje stosunkowo rzadko, głównie z powodu syntezy witaminy K2 przez mikroflorę jelitową, która pokrywa znaczną część dziennej potrzeby tej substancji, oraz dostarczania witaminy K1 z pokarmem.
Mimo tego, w niektórych sytuacjach może dojść do obniżenia poziomu witaminy K w organizmie. Najczęstsze przyczyny to poważne schorzenia jelit i wątroby, długotrwała antybiotykoterapia oraz stosowanie leków przeciwzakrzepowych, przeciwdrgawkowych i pochodnych kwasu salicylowego. Osoby narażone na niedobór witaminy K to także pacjenci z zespołem złego wchłaniania, celiakią, mukowiscydozą, przewlekłym zapaleniem trzustki oraz po poważnych zabiegach operacyjnych. Częściej niż u osób zdrowych obniżenie stężenia witaminy K występuje u osób niedożywionych lub stosujących dietę ubogą w zielone warzywa.
Nadmiar Witamin K
Podobnie jak w przypadku niedoboru, nadmiar witaminy K występuje stosunkowo rzadko. Jednakże, przekroczenie zalecanych dawek może być niebezpieczne dla zdrowia i prowadzić do zaburzenia równowagi organizmu. Nadmiar witaminy K może manifestować się poprzez następujące objawy:
- Nadmierne pocenie się,
- Uczucie gorąca,
- Bóle serca,
- Zaburzenia funkcjonowania i bóle wątroby.
Kiedy suplementować Witaminę K?
Suplementacja witaminy K jest konieczna w przypadku obserwacji niepokojących objawów, które mogą sugerować niedobór tej substancji. W takiej sytuacji należy natychmiast skonsultować się z lekarzem, który po potwierdzeniu diagnozy zaleci odpowiednie zmiany w diecie oraz suplementację witaminy K. Dodatkowo, suplementacja może być zalecana osobom z grupy ryzyka, gdyż przewlekły niedobór witaminy K może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak:
- Osteoporoza,
- Niedokrwistość,
- Uszkodzenia wątroby,
- Żółtaczka,
- Zwapnienie naczyń krwionośnych,
- Zaburzenia krzepliwości krwi.
Witamina K jest niezbędna dla utrzymania prawidłowego funkcjonowania organizmu. Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi, reguluje gospodarkę wapniową oraz wspomaga układ sercowo-naczyniowy. Niedobór witaminy K może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, zwłaszcza u noworodków, dlatego też suplementacja tej substancji jest zalecana już od pierwszych dni życia.