Choroba Hashimoto - Autoimmunologiczne Zapalenie Tarczycy
Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, znane jako choroba Hashimoto, to schorzenie, w którym układ odpornościowy atakuje tarczycę, prowadząc do jej niedoczynności. Objawy tej choroby mogą obejmować różnorodne dolegliwości wpływające na cały organizm. W diagnostyce choroby Hashimoto wykonuje się badania poziomu TSH, FT4 oraz autoprzeciwciał anty-TPO lub anty-Tg.
Nazwa „choroba Hashimoto” pochodzi od japońskiego chirurga dr Hakaru Hashimoto, który w 1912 roku opisał cztery przypadki tego schorzenia. Zazwyczaj układ immunologiczny chroni organizm przed infekcjami, ale w przypadku choroby Hashimoto, układ immunologiczny błędnie atakuje własną tarczycę, produkując przeciwciała przeciwko niej. To prowadzi do przewlekłego, bezbolesnego zapalenia tarczycy, które stopniowo niszczy gruczoł i zmniejsza produkcję hormonów.
Objawy Choroby Hashimoto
Choroba Hashimoto, w fazie nasilonego niszczenia komórek tarczycy, może powodować łagodne lub umiarkowane objawy nadczynności tarczycy. W tym czasie z komórek tarczycy uwalniane są nadmierne ilości hormonów, co nazywa się hashitoxicosis. Osoby chore mogą wtedy doświadczać:
- Kołatania serca i przyspieszonego bicia serca
- Zwiększonej potliwości
- Drażliwości i uczucia niepokoju
W fazie niedoczynności tarczycy występują takie objawy, jak:
- Przyrost masy ciała
- Depresja
- Sucha łuszcząca się skóra
- Obrzęk podskórny (w obrębie twarzy, powiek, rąk)
- Uczucie zimna
- Wypadanie włosów (w tym brwi)
- Zaburzenia koncentracji i pogorszenie pamięci
- Osłabienie mięśni i parestezje
- Bradykardia
- Przewlekłe zaparcia
- Dyslipidemia
Choroba Hashimoto może przebiegać z powiększeniem gruczołu (wole), prawidłową objętością tarczycy lub w postaci zanikowej. Wole jest bezbolesne, ale przy większych rozmiarach może powodować objawy ucisku na drogi oddechowe. U dzieci choroba Hashimoto może prowadzić do zaburzeń wzrastania i dojrzewania.
Leczenie Niedoczynności Tarczycy
Leczenie niedoczynności tarczycy polega na regularnej suplementacji brakujących hormonów tarczycy, najczęściej poprzez przyjmowanie syntetycznie produkowanej lewotyroksyny.
Ostatnie badania wskazują, że codzienne nawyki żywieniowe mogą odgrywać kluczową rolę w rozwoju i terapii chorób tarczycy, obok farmakoterapii. Stosowanie diety łagodzącej stany zapalne, hamującej autoimmunologiczne procesy w organizmie, dostarczającej niezbędne składniki odżywcze oraz regularne spożywanie posiłków może zmniejszyć ryzyko chorób dietozależnych w przebiegu niedoczynności tarczycy, spowolnić proces zapalny w chorobie Hashimoto, zwiększyć skuteczność farmakoterapii oraz poprawić samopoczucie pacjenta.
Dieta zgodna z zasadami racjonalnego żywienia powinna zawierać pełnowartościowe białko, wielonienasycone kwasy tłuszczowe, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym oraz zapewniać odpowiednią podaż jodu, żelaza, selenu, cynku, witaminy D, witaminy B12 i witamin antyoksydacyjnych (A, C, E). W przypadku stwierdzonych niedoborów lub niskiej podaży tych składników, warto rozważyć ich suplementację.
- Selen a Choroba Hashimoto
Tarczyca jest organem o najwyższej zawartości selenu na gram tkanki, ponieważ tam odbywa się ekspresja selenoprotein uczestniczących w metabolizmie hormonów tarczycy. Selen jest kluczowym mikroelementem w żywności, mającym szerokie działanie: od antyoksydacyjnego i przeciwzapalnego po stymulację produkcji trójjodotyroniny i tyroksyny. Spośród co najmniej 30 selenoprotein, selenoenzymy takie jak peroksydazy glutationowe, reduktazy tioredoksyny, dejodynazy jodotyroniny i selenoproteiny P odgrywają najważniejszą rolę w optymalnym funkcjonowaniu tarczycy i utrzymaniu równowagi hormonalnej u ludzi.
- Witamina D - Działanie i Źródła
Oprócz swojej tradycyjnej roli w mineralizacji kości, witamina D ma szerokie działanie plejotropowe, wpływając na układ immunologiczny, sercowo-naczyniowy, tkankę mięśniową, tkankę tłuszczową oraz komórki trzustki o właściwościach endokrynnych. Badania sugerują, że suplementacja witaminy D może odgrywać istotną rolę w zapobieganiu chorobom autoimmunologicznym oraz wspomaganiu leczenia różnych chorób autoimmunizacyjnych. Ponadto, witamina D może poprawiać metabolizm glukozy oraz wpływać korzystnie na funkcje mięśni i tkanki tłuszczowej.
Witamina D jest syntetyzowana w organizmie na dwa sposoby: poprzez ekspozycję skóry na promieniowanie słoneczne lub poprzez spożycie żywności bogatej w tę witaminę. Naturalnymi i najlepszymi źródłami witaminy D w diecie są olej z wątroby dorsza, świeży łosoś, sardynki oraz produkty mleczne.
- Żelazo a Choroba Hashimoto
Długotrwały brak odpowiedniej jakości i ilości spożytego żelaza z dietą wpływa niekorzystnie na metabolizm tarczycy. Peroksydaza tarczycowa, która jest odpowiedzialna za produkcję hormonów gruczołu tarczowego, należy do enzymów hemowych, a zatem zawierających w swoim składzie żelazo. Co więcej, enzym ten staje się aktywny na wierzchołkowej powierzchni tyreocytów tylko po związaniu hemu. U pacjentów z przewlekłym limfocytarnym zapaleniem tarczycy stosunkowo często obserwuje się niedobór żelaza ze względu na to, iż autoimmunologiczne zapalenie błony śluzowej żołądka, które upośledza wchłanianie żelaza, jest zjawiskiem zwykle współtowarzyszącym chorobie Hashimoto.
Szacuje się, że nawet 60% osób chorych na niedoczynność tarczycy może cierpieć z powodu niedokrwistości, dlatego rekomenduje się zwiększenie podaży przyswajalnych form żelaza wraz z dietą. Wysoką zawartością żelaza hemowego charakteryzują się podroby, w szczególności wątroba oraz chude mięso wołowe, wieprzowe i żółtka jaj. Korzystny wpływ na efektywność wchłaniania tego pierwiastka mają produkty bogate w witaminę C oraz obecność mięsa w posiłku.
- Cynk a Choroba Hashimoto
Cynk ma działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne oraz odgrywa istotną rolę w metabolizmie białek, tłuszczów i węglowodanów. Jest również kluczowy dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Cynk jest składnikiem białek receptorowych trójjodotyroniny, a jego niedobór utrudnia prawidłowe wiązanie tego hormonu. Niedobór cynku może prowadzić do zwiększenia stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych a-TPO i a-TG oraz zmniejszenia stężenia hormonów tarczycy T3 i T4 we krwi. Może także spowolnić tempo metabolizmu hormonów.
- Witaminy z Grupy B
Witaminy z grupy B są kluczowe dla prawidłowej przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów, co jest niezbędne dla utrzymania zdrowego metabolizmu. Witamina B1 wpływa na funkcjonowanie tarczycy, regulując syntezę hormonów tarczycy. Niedobór witaminy B12 może występować u nawet 40% osób z niedoczynnością tarczycy oraz chorobą Hashimoto.
- Witamina C
Witamina C jest kluczowa dla syntezy tyrozyny, której niedobór może prowadzić do niedoczynności tarczycy. Dodatkowo, witamina C poprawia wchłanianie hormonów tarczycy, takich jak lewotyroksyna, co korzystnie wpływa na poziom TSH, FT3 i FT4. W związku z tym, odpowiednio zbilansowana dieta, czasami wspomagana suplementacją, może przyczynić się do poprawy gospodarki hormonalnej u osób z chorobami tarczycy (takimi jak niedoczynność tarczycy czy choroba Hashimoto) stosujących farmakoterapię lewotyroksyną.
Suplementacja Ziołowa w Chorobie Hashimoto
Wielu specjalistów zaleca stosowanie ziół w leczeniu choroby Hashimoto. Jednym z polecanych ziół jest ashwagandha. Stosowanie sproszkowanego korzenia tej rośliny może pomóc zmniejszyć poziom kortyzolu, znanego jako hormon stresu, którego nadmiar może zaostrzać objawy choroby Hashimoto. Regularne przyjmowanie ashwagandhy może także wspierać walkę z depresją i pobudzać aktywność mózgu.
